De Dresdener Codex
De watervloed: een alligator (linksboven in het rechtse plaatje) spuugt het water uit.In december 2012 was ik in Beiroet. De wereld zou immers vergaan – dat stond in de Maya-kalender – en Libanon leek ons wel een toffe plek om dat mee te maken. Een enorme regenbui was het ergste dat ons overkwam.
Die paniek om die Maya-voorspelling was voor een deel gebaseerd op een dertiende-eeuws manuscript dat momenteel in Dresden wordt bewaard in de Sächsische Landes-, Staats- und Universitätsbibliothek. Op negenendertig uitklapbare, dubbelzijdig beschreven bladzijden staan een rituele kalender, berekeningen met betrekking tot de planeet Venus, het een en ander over maans- en zonsverduisteringen, beschrijvingen van ceremoniën, afbeeldingen van goden en andere bovennatuurlijke wezens, en verder nog het een en ander over de regengod Chaac. Het boek is in 1740 verworven door Friedrich August II. Van heinde en verre trok de Codex Dresdensis bezoekers, zoals in 1791 Alexander von Humboldt, die later in Midden-Amerika probeerde meer te ontdekken over de Precolumbiaanse wereld en in 1810 enkele bladzijden publiceerde uit het handschrift in Dresden.
Rosetta, Behistun, Dresden
Geen enkele negentiende-eeuwer – geen Europeaan en geen Maya – kon het lezen. Het hielp ook niet dat de meeste Maya-boeken in de zestiende eeuw zijn vernietigd door de katholieke autoriteiten in Yucatan: er waren geen parallellen.
Detail van de Dresdener CodexDe ontcijfering is dan ook een langdurig proces geweest. In de jaren dertig van de vorige eeuw wist de Amerikaanse taalkundige Benjamin Whorf (die van de beroemde hypothese) aan de hand van het gehele toen bekende corpus vast te stellen dat het ging om een lettergrepenschrift, nadat de Duitse onderzoeker Ernst Förstemann dankzij het Dresdener handschrift de structuur van de kalender al had weten te doorgronden. Zijn landgenoot Paul Schellhas wist met hetzelfde boek de godsnamen te identificeren. Hij kwam in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog om het leven tijdens de slag om Berlijn.
Tijdens die gevechten vond – althans volgens een apocrief verhaal – een Russische artillerist bij de brandende Berlijnse Staatsbibliotheek een wetenschappelijke uitgave van de Dresdener Codex. De man, Yuri Knorozov, raakte geïnteresseerd en zou zeven jaar later – en dit is niet apocrief – de beslissende stap zetten naar de ontcijfering van het schrift. De Sovjet-Unie prees zijn werk vervolgens omdat Knorozov een marxistisch-leninistische werkwijze had gevolgd, wat voldoende was om westerse wetenschappers er niet naar te laten omzien. Hij kreeg pas na 1975 wereldwijde erkenning.
De Dresdener Codex is, in combinatie met twee of drie soortgelijke manuscripten, dus zoiets als de Steen van Rosetta of de Behistun-inscriptie: het voorwerp dat een wetenschapper in staat stelde een nog vreemd schrift te ontcijferen. En ook de kalender dus.
De Dresdener Codex2012
Dit is niet de plek om de Maya-kalender in detail uit te leggen, maar het komt erop neer dat er diverse cycli zijn: van twintig dagen, 360 dagen, 7200 dagen en 144.000 dagen ofwel 394 jaren zoals wij die kennen. De dertiende cyclus van 144.000 sinds de schepping in augustus 3114 v.Chr. liep in december 2012 af.
Nu vertelt de Popol Vuh, een Maya-boek met mythologische verhalen, dat de goden drie keer hun schepping zagen mislukken, en dat het pas de vierde keer goed ging. En deze schepping was bedoeld voor dertien cycli. De Dresdener Codex bevat een tekening van Chaac, een godin en een alligator die een watervloed uit zijn bek laat stromen. De diverse soorten informatie laten zich natuurlijk combineren tot een apocalyptisch te duiden quasi-voorspelling.
Er is echter geen enkele Maya-tekst, geen codex en geen inscriptie, bekend die aangeeft dat de mensheid niet verder zou kunnen gaan naar de veertiende cyclus. En wat zo grappig is: de Dresdener Codex noemt data die zich laten omrekenen naar data ná december 2012. Anders gezegd: alle paniek was paniek om niets. Maar dat vermoedde u al, en dat vermoedden wij ook al, destijds, daar in het regenachtige Beiroet.
#AlexanderVonHumboldt #BenjaminLeeWhorf #Chaac #Dresden #DresdenerCodex #ErnstWilhelmFörstemann #FriedrichAugustII #MayaS #PaulSchellhas #PopolVuh #YuriKnorozov
