Manichaeism

This is a former world religion founded in the 3rd century CE by the Parthian prophet Mani in the Sasanian Empire. An adherent of Manichaeism was called a Manichaean, Manichean, or Manichee.

Manichaeism taught a complex dualistic cosmology describing the struggle between a good spiritual world of light, & an evil material world of darkness. Through an ongoing process that takes place in human history, light is gradually removed from the world of matter & returned to the world of light, whence it came.

Mani’s teaching was intended to combine, succeed, & surpass the teachings of Platonism, Christianity, Zoroastrianism, Rabbinic Judaism, Gnostic movements, Ancient Greek religion, Babylonian & other Mesopotamian religions, & mystery cults. Manichaeism reveres Mani as the final prophet after Zoroaster, the Buddha, & Jesus.

This religion thrived between the 3rd & 7th centuries, & at its height was one of the most pervasive religions in the world. Manichaean churches & scriptures existed as far east as China & as far west as the Roman Empire.

Before the spread of Islam, it was briefly the main rival to early Christianity in the competition to replace polytheism. Under the Roman Dominate, Manichaeism was persecuted by the Roman State & was eventually stomped out in the Roman Empire.

The religion was present in West Asia into the Abbasid Caliphate period in the 10th century. It was also present in China despite gradually strict bans under the Tang Dynasty & was the official religion of the Uyghur Khaganate until its collapse in 830.

It experienced a resurgence under the Mongol Yuan Dynasty during the 13th & 14th centuries. However, it was consequently banned by the Chinese emperors. Manichaeism there became into Buddhism & Taoism.

Some historic Manichaean sites still exist in China, including the Temple of Cao’an in Jinjiang, Fijian, & the religion may have influenced later movements in Europe including Paulicianism, Bogomilism, & Catharism.

Mani was an Iranian born in 216 CE in or near Ctesiphon (now al-Mada’in in Iraq) in the Parthian Empire. According to the Cologne Mani-Codex, Mani’s parents were members of the Jewish Christian Gnostic sect known as the Elcesaites.

Mani composed 7 works, 6 of which were written in the late-Aramaic Syriac languages. The 7th, the Shabuhragan, was written by Mani in Middle Persian & he gave it to Sasanian emperor Shapur I. There’s no proof that Shapur I was a Manichaean, he did tolerate the spread of Manichaeism & didn’t persecute the religion or its adherents within his empire’s borders.

Manichaeism won the support of many high-ranking political figures. With the help of the Sasanian Empire, Mani began missionary trips. After failing to win the favor of the next generation of Persian royalty & experiencing the disapproval of the Zoroastrian clergy, Mani reportedly died in prison awaiting his execution by the Persian emperor Bahram I. His death date is estimated between 276-277 CE.

Mani believed that the teachings of Jesus, Buddha, & Zoroaster were incomplete. He’s believed his revelations were for the entire world, calling his teachings the “Religion of Light.”

Manichaean writings suggest that Mani received revelations when he was 12 years old & again when he was 24. Over this period, Mani grew dissatisfied with the Elesaites, a Jewish Christian Gnostic sect, that he was born into.

Mani taught how the soul of a righteous individual returns to Paradise upon dying. But the souls of a person who persisted in things of the flesh – fornication, procreation, possessions, cultivation, harvesting, eating of meat, drinking of wine – is condemned to rebirth in a succession of bodies.

Mani began preaching at an early age & was possibly influenced by contemporary Babylonian-Aramaic movements like Mandaeism, Aramaic translations of Jewish apocalyptic works similar to those found at Qumran (Book of Enoch literature), & by the Syriac dualist-Gnostic writer Bardaisan, who lived a generation before Mani. With the discovery of the Mani-Codex, it also became clear that he was raised in the Jewish Christian sect of the Elcasaites & possibly influenced by their writings.

According to biographies preserved by ibn al-Nadim & Persian polymath al-Biruni, Mani received as a youth from a spirit. Whom he (Mani) would later call his “Twin,” Syzygos (“spouse, partner,” in the Cologne Mani-Codex), “Double,” “Protective Angel,” or “Divine Self.” This spirit taught him wisdom that he then developed into a religion.

It was his “twin” who brought Mani to self-realization. Mani claimed to be the Paraclete of the Truth promised by Jesus in the New Testament. Paraclete is a word used, in Christian theology, to refer to the Holy Spirit & is translated as “advocate,” “counsellor,” or “helper.”

Jesus, in Manichaeism, possessed 3 separate identities: Jesus the Luminous, Jesus the Messiah, & Jesus patibilis, or the Suffering Jesus.

As Jesus the Luminous, his primary role was as supreme revealer & guide. It was Jesus who woke Adam from his slumber & revealed to him the divine origins of his soul & its painful captivity by the body & mixture with matter.

Jesus the Messiah was a historical being who was a prophet of the Jews & a forerunner of Mani. Manichaeans believed that he was wholly divine, & he never had a human birth. The Christian doctrine of a virgin birth was regarded as obscene. Since Jesus was the Light of the World, where was this light, they reasoned, when Jesus was in the womb of the Virgin? Jesus the Messiah was truly only born at his baptism. It was on this occasion that the Father openly acknowledged his sonship. The suffering, death, & resurrection of this Jesus were in appearance only & a prefiguration of Mani’s own martyrdom.

The pain suffered by the imprisoned Light-Particles in the whole of the visible universe, on the other hand, was real & immanent. This was symbolized by the mystic placing of the Cross whereby the wounds of the passion of our souls are set forth. On this mystical Cross of Light was suspended the Suffering Jesus (Jesus patibilis) who was the life & salvation of man. This mystica crucifixio was present in every tree, herb, fruit, vegetable, & even stones & the soil. This constant & universal suffering of the captive soul is exquisitely expressed in 1 of the Coptic Manichaean Psalms.

St. Augustine of Hippo noted that Mani declared himself to be an “apostle of Jesus Christ.” Manichean tradition is also noted to have to have claimed that Mani was the reincarnation of religious figures from previous eras such as the Buddha, Krishna, & Zoroaster, in addition to Jesus Himself.

One-Time Monthly Yearly

Make a one-time donation

Make a monthly donation

Make a yearly donation

Choose an amount

$1.00 $5.00 $10.00 $1.00 $5.00 $10.00 $5.00 $10.00 $15.00

Or enter a custom amount

$

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

Your contribution is appreciated.

DonateDonate monthlyDonate yearly

#10thCentury #13thCentury #14thCentury #216CE #276CE #277CE #3rdCentury #3rdCenturyCE #7thCentury #830 #AbbasidCaliphate #Adam #alBiruni #alMadaIn #AncientGreek #Babylon #BahramI #Baptism #Bardaisan #Bogomilism #BookOfEnoch #Buddha #Buddhism #CaoAn #Catharism #China #Christianity #Cologne #Coptic #Cosmology #Cross #Ctesiphon #Dualistic #Elcesaites #Emperors #Europe #Fijian #Gnostic #GodTheFather #Hellenistic #HolySpirit #ibnAlNadim #Iran #Iraq #Islam #Jesus #JesusTheLuminous #JewishChristianGnostic #Jews #Jinjiang #Krishna #LateAramaicSyriac #LightParticles #Mani #ManiCodex #Manichaean #Manichaeism #Manichean #Manichee #Marcionism #Mesopotamia #Messiah #MiddlePersian #Mongol #MysteryCults #MysticaCrucifixio #NewTestament #ParacleteOfTheTruth #Paradise #Parthian #ParthianEmpire #Patibilis #Paulicianism #PersianEmperor #Platonism #Polymath #Prophet #Qumram #RabbinicJudaism #ReligionOfLight #RomanDominate #RomanEmpire #RomanState #SasanianEmperor #SasanianEmpire #Shabuhragan #ShapurI #StAugustineOfHippo #SufferingJesus #Syzygos #TangDynasty #Taoism #twin #UyghurKhaganate #VirginBirth #VirginMary #WestAsia #YuanDynasty #Zoroaster #Zoroastrianism

Het manicheïsme

Illustratie uit een manichees handschrift (Humboldtforum, Berlijn)

Vrijwel zeker kent u de Dode-Zee-rollen: een kleine duizend teksten die documenteren hoe veelkleurig het jodendom was. Iets minder bekend zijn de teksten uit Nag Hammadi, die varianten op het christendom documenteerden die vóór de ontdekking van deze boeken alleen bekend waren uit de polemische geschriften van orthodoxe auteurs. Nog iets minder bekend: bij de verkoolde boekrollen uit Herculaneum waren filosofische traktaten die licht wierpen op het epicurisme. En helemaal onbekend zijn de laatantieke, manichese teksten die zijn gevonden op verschillende plaatsen in Centraal-Azië. Daarover straks meer. Eerst iets over het manicheïsme zelf.

Ideeën

De manicheeërs geloofden dat de kosmos bestond uit twee conflicterende principes: het Rijk van het Licht staat tegenover dat van de Duisternis. Goed versus kwaad dus. Nu zegt dat op zich niet zo veel. De crux is het mensbeeld. De manicheeërs meenden dat mensen bestonden uit een lichtvonk, de ziel of geest, die gevangen was geraakt in de materie, de duisternis. Een gelovige probeerde de gevangen lichtvonk te bevrijden, wat betekende dat de geest krachtiger moest zijn dan het lichaam.

Manicheeërs ervoeren seksualiteit als problematisch. Er kwamen kinderen van en dat betekende dat opnieuw een ziel gevangen was gezet. Je kunt nu flauwe grappen maken dat de manicheeërs daarom zijn uitgestorven, maar dat heeft vermoedelijk andere redenen gehad, want in de Late Oudheid was het manicheïsme een grote godsdienst, met aanhangers in het Romeinse Rijk, in Sassanidisch Perzië en langs de Zijderoute tot in het China van de Sui- en Tang-dynastieën (581-907) aan toe.

Nu hebben alle levende wezens een ziel. De manicheeërs waren op dit punt consequent: wie een levend wezen doodde, zelfs als het ging om het plukken van vruchten, verwondde het Licht en verlengde zo de gevangenschap van het Licht in de Duisternis. Vegetarisme was dus aanbevolen, en zelfs het eten van planten gold als problematisch. Simpel gezegd: een manicheeër leefde uiterst ascetisch.

De eeuwigheid

Ik heb met opzet in het midden gelaten of het conflict tussen het Rijk van het Licht en dat van de Duisternis eeuwig is. Als ik het goed begrijp, is dat niet helemaal duidelijk. Het staat vast dat er manicheeërs waren die geloofden in een Laatste Oordeel, waarin Licht en Duisternis voorgoed zullen worden gescheiden. Omdat het Licht uiteindelijk triomfeert, is het manicheïsme zo bezien een verlossingsleer.

Tegelijk spreken teksten over een eeuwig conflict. Deze ambiguïteit, of niet goed doordachte doctrine, kennen we ook uit het Iraanse zoroastrisme en andere dualistische wereldbeelden. Misschien is de oplossing wel gelegen in een cyclisch wereldbeeld, waarin de kosmos zich hernieuwt, inclusief tijd, zodat er én een eindpunt kan zijn én eeuwigheid. Ik weet het niet.

Ahuramazda vertrapt Ahriman (Naqš-e Rustam)

Mani

Ik noemde het zoroastrisme niet zonder reden, want deze Iraanse godsdienst is een van de wortels van het manicheïsme. Zoroastriërs plaatsen de goede god Ahuramazda tegenover de slechte god Ahriman, en eisten dat mensen goed nadachten, de waarheid spraken en rechtvaardig handelden. Deze ideeën beïnvloedden de grondlegger van het manicheïsme, de profeet Mani.

Hij lijkt in 214 na Chr. te zijn geboren in Ktesifon, beschouwde zich als een apostel van Jezus Christus en begon rond 240 zijn onderricht. Het Sassanidische Rijk was pas net ontstaan en er was – althans aanvankelijk -ruimte voor nieuwe ideeën. Mani combineerde niet alleen christelijke en zoroastrische ideeën, maar verwees ook naar het boeddhisme, naar het platonisme en naar het Corpus Hermeticum.

In 242 verbleef Mani aan het hof van de Sassanidische koning Shapur I, aan wie hij een van zijn boeken opdroeg. De profeet reisde ook door Medië, Centraal-Azië en Gandara, terwijl zijn discipelen reisden naar Egypte, Syrië en Parthië. De nieuwe leer verspreidde zich, maar niet iedereen was ervan gecharmeerd. De zoroastrische priester Kartir vond vervolging gerechtvaardigd en koning Bahram I gelastte in 276 de arrestatie van Mani. Hij werd in Gunj-e Shapur doodgemarteld.

Manichees borduurwerk (Humboldtforum, Berlijn)

Expansie

Mani’s leerlingen hadden de weg naar het oosten en westen al gevonden; na de dood van hun meester vluchtten ze naar de gebieden langs de Zijderoute en naar het Romeinse Rijk. De vervolging droeg zo ongewild bij aan de verspreiding van de manichese leer. En vermoedelijk ook aan de variatie van ideeën, want wat in pakweg Xinjiang werd geschreven, zal niet altijd zijn doorgedrongen naar pakweg Egypte. Al moet je de mobiliteit van antieke mensen en ideeën nooit onderschatten – dat is de les van de DNA-revolutie.

In elk geval waren er binnen een eeuw dualistische gemeenschappen in een gebied dat zich uitstrekte van Karthago tot Centraal-Azië. Daar zou het manicheïsme zijn duurzaamste invloed hebben: rond het jaar 1000 was het daar nog steeds de belangrijkste religie.

In Romeins Afrika was het manicheïsme minder invloedrijk. We weten er wel wat van, want de christelijke auteur Augustinus was van 373 en 382 manicheeër. Later bekeerde hij zich tot het christendom en polemiseerde hij tegen het manicheïsme. Zijn geschriften, niet bepaald objectief, zijn lange tijd de belangrijkste bron van informatie geweest over het concurrerende geloof.

Bovendien is door het enorme gezag van de kerkvader in de Middeleeuwen elk dualistisch geloof getypeerd als manichees. Paulicianen, bogomielen, katharen en waldenzen zijn op verschillende momenten allemaal een keer beschreven als manicheeërs, wat de indruk wekt dat het allemaal een pot nat is. Dat is maar helemaal de vraag.

Manichees handschrift (Humboldtforum, Berlijn)

Tekstvondsten

Ik beloofde iets over tekstvondsten. Lange tijd waren onze voornaamste bronnen van informatie de polemieken van Augustinus, Efrem de Syriër en Epifaneios van Salamis. Dat zijn christelijke bronnen. Verder weten we dat keizer Diocletianus de manicheeërs beschouwde als on-Romeins en ze, met hun geschriften, liet verbranden. Ook Romeinse bronnen zijn dus niet erg positief over het geloof van Mani en zijn volgelingen. Idemdito de islamitische auteurs.

In de twintigste eeuw is de situatie verbeterd doordat we inmiddels beschikken over allerlei originele manichese teksten. Ze zijn in 1902-1914 in het toenmalige Turkestan ontdekt en voor zover ik weet zijn ze nog altijd niet helemaal gepubliceerd. Andere originele geschriften zijn de Tebessa Codex (uit Algerije) en de Keulse Mani-Codex. Die laatste is een bijna ontroerend klein, slechts 3,5 x 4,5 cm metend, boekje, geschreven in uiterst fijne letters.

Een zeer grote bibliotheek, daterend uit ongeveer 400 na Chr., is gevonden in Medinet Madi. Die teksten zijn, als ik het wel heb, momenteel in Dublin, maar ik ben nooit in Ierland geweest, dus ik kan daar weinig over vertellen. En tot slot: uit Xinjiang is allerlei materiaal bekend. Dat heb ik in Berlijn gezien. De foto’s bij dit stukje komen daar vandaan.

#Ahriman #Ahuramazda #ascese #Augustinus #BahramI #boeddhisme #bogomielen #CorpusHermeticum #Diocletianus #dualisme #EfremDeSyriër #EpifaneiosVanSalamis #Kartir #katharen #LaatsteOordeel #lichtmetafoor #Mani #manicheïsme #paulicianen #seks #seksualiteit #ShapurI #TangDynastie #vegetarisme #Xinjiang #ziel #zoroastrisme

Nesaïsche paarden

Een Nesaïsch paard (Persepolis)

De Nesaïsche paarden, wat zijn dat nou weer? Allerlei bronnen noemen ze, van de Griekse onderzoeker Herodotos in de vijfde eeuw v.Chr. tot de Babylonische Talmoed in de zevende eeuw na Chr. Eén ding is hierbij duidelijk: de edele dieren kwamen van de zogeheten Nisaïsche vlakte, die zich ergens in het Zagrosgebergte moet hebben bevonden, dus in het westen van het huidige Iran. Dat is het gebied waar ooit de Meden woonden.

Vermoedelijk lag die vlakte ergens langs de grote weg vanuit Mesopotamië via Behistun naar Hamadan (oude Ekbatana), maar zeker is dat niet, aangezien er een anekdote bestaat dat de Romeinse generaal Marcus Antonius, toen hij het Parthische Rijk aanviel, Nesaïsche paarden zag.noot Strabon, Geografie 14.9.4. Dat suggereert een meer noordelijke locatie. De naam helpt ons niet veel verder, want Nisâya is Perzisch voor “bewoond gebied”.

In elk geval waren de Nesaïsche paarden fenomenaal. Ze trokken de strijdwagen van de Perzische koning en ze trokken een soortgelijke wagen die een niet helemaal goed begrepen cultische rol had.noot Herodotos, Historiën 7.40. Zo staan ze ook afgebeeld in Persepolis, zie boven.

De Nesaïsche paarden waren zó beroemd dat de Chinese Han-keizer Wu-Di (r.141-87 v.Chr.) zijn hoveling Zhang Qian stuurde om ze te gaan kopen. (Ik blogde daar al eens over.) Hoewel de goede man uiteindelijk faalde in die missie, was het resultaat van zijn reis naar het verre westen de opening van de Zijderoute.

Nog eeuwen later bood de Perzische koning Shapur I (r.241-272 na Chr.) de Joden in het Sassanidische Rijk een mooi wit Nesaïsch paard aan, voor het geval de messias zou komen.noot Babylonische Talmoed, Sanhedrin 98a. Volgens sommige voorspellingen zou die rijden op een ezel of een muildier, en dat vond de koning nogal vernederend. We hoeven aan deze anekdote niet te twijfelen, omdat de Perzische zoroastriërs een messias-achtige verlosser-figuur kenden, de Saoshyant. In elk geval waren de Nesaïsche paarden formidabele dieren, bekend tot in Griekenland en China aan toe.

#Iran #MarcusAntonius #Meden #messias #NesaïschePaarden #Persepolis #saoshyant #ShapurI #WuDi #Zagros #ZhangQian #Zijderoute

Het Rijk van de Sassaniden (1)

Shapur I (Bishapur)

Ik kondigde het al aan: in mijn reeks naar aanleiding van het handboek van De Blois en Van der Spek, Een kennismaking met de oude wereld, vandaag een stuk over de Sassaniden. Deze dynastie, die vanuit Perzië regeerde over Irak, Iran, Afghanistan en omringende gebieden, speelde een belangrijke rol in wat voor het Romeinse Rijk “de Crisis van de Derde Eeuw” heet. De Sassaniden waren echter meer dan een Angstgegner voor de Romeinen. De periode tussen 224 en 651 is ook te beschouwen als onderdeel van de geschiedenis van Voor-Azië. Een recente studie heet Re-Orientalizing the Sasanians.

De vroege Sassaniden

De naam “Sassaniden” is afgeleid van die van een Anahita-priester genaamd Sassan, die gold als de voorouder van de dynastie. De familie behoorde tot wat De Blois en Van der Spek de “grootgrondbezittende aristocratie van krijgers” noemen. Haar grootgrondbezit was in de omgeving van Firuzabad en Istakhr, dat niet ver ligt van het aloude Persepolis. Deze streek heette Persis, het Perzische kernland. Een van Sassans zonen, Papak, kwam aan het begin van de derde eeuw na Chr. in opstand kwam tegen de wettige heerser van heel Iran, de Parthische koning Artabanos IV.

De overwinning van Ardašir (Salmas)

Tot dan toe was Persis een Parthische vazal geweest, maar Papak en zijn zoon Ardašir wisten rond 224 de onafhankelijkheid te bevechten. In 226 nam Ardašir Ktesifon in, de hoofdstad van het Parthische Rijk. Vervolgens werden de lokale heersers vervangen door leden van de Sassanidische dynastie of andere bondgenoten, en daarmee waren alle Parthische vazallen omgezet in Sassanidische vazallen. Het resultaat was een staat die centraler werd bestuurd.

Er waren ook continuïteiten. Ktesifon bleef de stad waar de koningen werden gekroond en Ardašir aanvaardde de titel van “koning der koningen”, die tot dan toe gebruikt was geweest door de Parthische heerser en – eeuwen daarvoor – door de Achaimenidische heersers.

Rotsreliëf met de investituur van Ardašir (links), die de macht krijgt van Ahuramazda (rechts).

De religie van de Sassaniden

In hun inscripties omschrijven de Sassanidische vorsten zichzelf als “Mazda-aanbiddende koningen”: ze vereerden dus de oppergod Ahuramazda. Koning Ardašir verleende privileges aan de magiërs, de religieuze specialisten van het zoroastrisme, die zo grote politieke macht verwierven. Ze speelden bijvoorbeeld een rol bij de inauguratieceremonie in Ktesifon, fungeerden als rechters en als belastinginners. In de Sassanidische rotsreliëfs zien we vaak “investituurscènes”, waarin Ahuramazda, gezeten op een paard, de macht overdraagt ​​aan een koning.

Deze religieuze ideologie liet aanvankelijk weinig ruimte voor andere ideeën. De profeet Mani (216-276), die had geprobeerd het christendom, het boeddhisme en het zoroastrisme te combineren, belandde in de cel. Toen het Romeinse Rijk, de aartsvijand van het Sassanidische Rijk, steeds christelijker werd, nam in Perzië de vervolging van de christenen toe. Zoals in het Romeinse Rijk het Perzische manicheïsme werd vervolgd, zo zag men in het Sassanidische Rijk christenen als sympathisanten van een buitenlands geloof.

Paleis, Firuzabad

Shapur I

Het conflict met Rome, dat in 231 begon met gevechten aan de Eufraat, escaleerde onder Ardaširs zoon en opvolger Shapur I (r.241-272). Volgens Romeinse bronnen stelden de Sassaniden territoriale eisen: ze zouden het Achaimenidische Rijk willen herstellen en eisten alle Romeinse gebieden in Azië op. Deze claim stemt ruwweg overeen met de titel “koning van Iran en niet-Iran” maar lijkt overdreven. In feite wilde Shapur vermoedelijk vooral de gebieden terugkrijgen die ooit door de Parthen geregeerd waren geweest, waaronder Hatra en Armenië. Toekomstige oorlogen zouden zich dan ook concentreren op de regio langs de bovenloop van de Tigris. Wie deze regio beheerste, beheerste de zuidelijke toegangswegen naar Armenië en kon Romeins Syrië binnenvallen.

Zulke oorlogen waren niet nieuw. Ook de Parthen hadden met Rome gestreden om dit gebied. Het verschil was enerzijds dat de Sassaniden ernaar streefden bufferstaten te annexeren en anderzijds dat de Sassaniden er, zo schrijven De Blois en Van der Spek,

beter dan hun voorgangers in staat waren belastingen te heffen en voorraden te verzamelen en (mede daardoor) grote, sterke legers konden mobiliseren.

Om de sleutelstad Nisibis te bemachtigen, viel Shapur ook delen van Romeins Syrië aan. Toen hij Antiochië had geplunderd, was een Romeinse tegenaanval onvermijdelijk. Keizer Gordianus III viel Mesopotamië binnen en was aanvankelijk succesvol, maar sneuvelde (244). Om zijn leger te behouden moest zijn opvolger, Philippus Arabs, een weinig eervol vredesverdrag sluiten. Met enige  rechtvaardiging beweerde Shapur Philippus op de Romeinse troon te hebben geplaatst. Romeinse krijgsgevangenen werden gedwongen de stad Bishapur te bouwen, waar een rotsreliëf Shapurs triomf herdacht. Soortgelijke reliëfs zijn ook elders te zien.

Mozaïek uit Bishapur (Nationaal Museum, Teheran)

Meer Perzische successen volgden. De Romeinse keizer Valerianus werd niet alleen verslagen, hij werd zelfs gevangengenomen (260). De vernedering, weergegeven op de rotsreliëfs in Bishapur en Naqš-e Rustam, kon niet completer zijn en de gebeurtenis markeert het dieptepunt van Romes Crisis van de Derde Eeuw. Onder de keizers Odaenathus (r.261-267), Carus (r.282-283), Diocletianus (r.284-305) en Galerius (r.293-311) herstelde Rome echter zijn posities. In 298 sloten de Romeinen en de Sassaniden een vredesverdrag waarin de Perzen gebieden in het noorden van Mesopotamië opgaven.

Het oosten

Rome was niet de enige vijand van Sassanidisch Perzië. Shapur viel ook de Kushana’s aan, die regeerden over Gandara (de vallei van de rivier de Kabul) en de Punjab. De Perzen bezetten Peshawar en namen als buit onder meer de bedelnap van Boeddha mee. Die zal nog wel ergens in Bishapur zijn.

Door een Sassanidisch leger opgeworpen belegeingsdam bij Doura Europos. De mijnen, waarin ze gifgassen inzetten, lagen uiteraard onderaards.

De inkomsten van de plundering van Peshawar en Antiochië werden benut om grote stukken voordien ongebruikt land in cultuur te brengen. Er kwamen nieuwe wegen en bruggen. De Sassaniden openden handelsroutes met India en Arabië en ontwikkelden nieuwe banksystemen. Leuk weetje: ons woord cheque gaat terug op een Perzisch woord.

Zo meteen meer.

 [Een overzicht van de blogjes over het handboek oude geschiedenis is hier.]

#Ahuramazda #Antiochië #ArdaširI #ArtabanosIV #Bishapur #Boeddha #Carus #CrisisVanDeDerdeEeuw #DeBloisEnVanDerSpek #Diocletianus #Galerius #Gandara #GordianusIII #handboek #Hatra #Istakhr #Ktesifon #KushanaS #Mani #manicheïsme #NaqšERustam #Nisibis #Odaenathus #ParthischeRijk #Persis #Peshawar #PhilippusArabs #Punjab #Sassaniden #SassanidischeRotsreliëfs #ShapurI #Valerianus #zoroastrisme