Kleopatra in Rome
Kleopatra VII Filopator (Vaticaanse Musea, Rome)Als ik u zeg dat het eind oktober was, als ik toevoeg dat het was in het jaar dat was vernoemd naar het consulaat van Julius Caesar, en als ik toelicht dat het dus de oktobermaand was van wat wij 45 v.Chr. noemen, dan weet de trouwe lezer van deze blog genoeg: hij of zij is weer eens beland in een aflevering van de reeks “Wat deed Julius Caesar 2069 jaar geleden?” En het antwoord is dat hij koninklijk bezoek kreeg.
Niet voor het eerst. Zoals gezegd was koningin Kleopatra VII Filopator, de laatste heerseres uit het ooit machtige huis van Ptolemaios, al eerder in Rome geweest, in de zomer van 46 v.Chr. Ze was later echter teruggegaan naar Egypte, vermoedelijk toen Caesar afreisde naar Spanje. In haar gezelschap was toen haar broertje en echtgenoot Ptolemaios XIV geweest, en een zoontje Caesarion. Die gold als kind van Julius Caesar en hoewel dit al in de Oudheid werd bestreden,noot Suetonius, Caesar 52. sluit de chronologie van Kleopatra’s zwangerschap het allerminst uit.
Eind 45 was de koningin van Egypte opnieuw in Rome. Caesar bracht zijn voorname gast, die dus ook zijn geliefde lijkt te zijn geweest, onder in een van zijn villa’s, gelegen aan de overzijde van de Tiber. We denken ongeveer te weten waar dat was. Julius Caesar liet het complex namelijk na aan het volk van Rome en keizer Tiberius bouwde er later een tempeltje voor Fors Fortuna, zeg maar de gelukkige samenloop van omstandigheden.noot Tacitus, Annalen 2.41. Dat tempeltje stond in de buurt van een eerdere tempel voor Fors Fortuna, bij de eerste mijlpaal aan de Via Portuensis. Zeg maar een halve kilometer ten noorden van het huidige spoorwegstation Trastevere. (Op het terrein van de villa lag trouwens ook de oudste, joodse catacombe van Rome.) Dus dat is waar Kleopatra verbleef: in het zuiden van Trastevere.
We hebben geen idee wat Caesars echtgenote Calpurnia ervan dacht dat de minnares van haar man verbleef op een half uurtje wandelen. Kleopatra beschikte over een schitterende villa, terwijl zij moest wonen in de dienstwoning van de hogepriester op het altijd rumoerige Forum Romanum. Calpurnia zal hebben geweten dat dit de wegen der wereld waren, maar een tikje wrang was het wel.
Wie zeker moeite had met de aanwezigheid van Kleopatra, was Cicero. In een brief uit juni 44 v.Chr. vertelt hij dat hij “de koningin” – hij kon bij het dicteren van de brief haar naam blijkbaar niet over de lippen krijgen – niet kan uitstaan. Ze had blijkbaar “allemaal dingen van het geleerde soort en passend bij mijn karakter” beloofd, maar was die toezegging niet nagekomen. Met pijn herinnerde Cicero zich Kleopatra’s brutaliteit en om die reden wilde hij “niets meer te maken hebben met die bende”.noot Cicero, Brieven aan Atticus 15.15.
In elk geval: de koningin van Egypte was in Rome en dat had misschien een romantische maar zeker ook een praktische reden. Caesar was bezig met de voorbereiding van een enorme militaire operatie tegen de Parthen, en de bevoorrading van al die manschappen zou het uiterste vergen van de intendance. De Egyptische graanvoorraden waren cruciaal en samenwerking met Kleopatra was dus noodzakelijk. Toen Marcus Antonius enkele jaren later Caesars plannen uitvoerde, was de rol van de Egyptische koningin even vanzelfsprekend.
[Een overzicht van de reeks #RealTimeCaesar is hier. Dit was het zevenduizendste op deze blog geplaatste stukje. Als u deze blog waardeert, en wat kunt missen, zijn donaties welkom.]
#RealTimeCaesar #2069JaarGeleden #Calpurnia #JuliusCaesar #KleopatraVIIFilopator #MarcusAntonius #PtolemaiosXIV #PtolemaiosXVCaesarion #Tiberius
