De Siciliaanse Vespers (2): Karel van Anjou

[Dit is het tweede van drie blogjes over de Siciliaanse Vespers. Het eerste was hier.]

In het conflict dat Frederik II had met de Noord-Italiaanse stadstaten en de paus, vocht de keizer-koning met succes, zodat de paus geen andere optie meer had dan een concilie af te kondigen om de man af te zetten. In 1245 kwamen de kerkelijke leiders bijeen in Lyon, waar ze de keizer, die toch de meest succesvolle kruisvaarder was in zijn tijd, verklaarden tot ketter. Het was een schandaal: nooit eerder was een kerkelijk concilie gebruikt voor zulke evident niet-kerkelijke doelen.

Karel van Anjou

Desondanks beschouwden de aartsbisschoppen van Mainz en Keulen keizer Frederik als afgezet. Ze kozen graaf Willem II van Holland als nieuwe rooms koning. Hoewel die er in slaagde zich in Aken tot koning te laten kronen (1248), en hoewel Frederik in Italië enkele tegenslagen te verduren had, kon de keizer rekenen op voldoende steun in zowel Duitsland als Italië. Toen hij overleed in december 1250, liet Frederik de beide gebieden na aan zijn zoon Koenraad IV, die de strijd voortzette, maar in 1254 bezweek aan malaria.

De volgende koning van Sicilië was Koenraads broer Manfred van Sicilië, die optrad als regent voor Koenraads twee jaar oude zoon, meestal Konradijn genoemd. Manfred liet zijn rechten gelden in veel Italiaanse steden en leek de oorlog te gaan winnen toen de paus, die officieel zijn leenheer was, hem afzette en de kroon verkocht aan de Franse graaf Karel van Anjou. Hij had zich onderscheiden tijdens de Kruistochten en kon rekenen op de steun van zijn broer, koning Lodewijk de Heilige. Feitelijk had de paus een oorlog uitgelokt tussen enerzijds Frankrijk, hemzelf en de Italiaanse staten en anderzijds het Duitse Rijk en Sicilië. Nadat Karel in Rome was gekroond, rukte hij op tegen Manfred en versloeg hem bij Benevento. Manfred sneuvelde.

Karel koos Napels als hoofdstad en het was in die stad dat hij in 1268 de onthoofding van Konradijn gelastte. De executie schokte velen: de jongen was pas zestien.

De Siciliaanse Vespers

De gebeurtenis vormde het begin van wat veel Italianen beschouwden als een schrikbewind. Sommige mensen begonnen te geloven dat Frederik II nog in leven was en steunden een bedrieger die, opererend vanaf de Etna, de troon wilde veroveren. Hij werd gepakt en geëxecuteerd. (Het idee dat Frederik niet echt dood was, overleefde als de legende van de oude “koning in de berg” die op een dag zou terugkeren om zijn land te redden.) Andere mensen dachten wat minder utopisch en meenden dat koning Peter III van Aragón, die getrouwd was met Frederiks kleindochter Constance II van Sicilië, de redder zou kunnen zijn van Sicilië. Waar alle dynastieke speculaties op neerkwamen was dat de bevolking van Karels koninkrijk hem niet als vorst accepteerde.

Op maandag 30 maart 1282, Tweede Paasdag, deed een voor de betrokkenen erg vervelend maar op zichzelf niet wereldschokkend incident in Palermo het kruitvat doen ontbranden. Na het avondgebed (de “vespers”) viel een Fransman een Palermitaanse vrouw lastig die de kerk van Santo Spirito verliet. Haar echtgenoot doodde de man, Franse soldaten kwamen tussenbeide en binnen enkele uren was de stad in rep en roer. Moranu li Franchiski (“dood aan de Fransen”), schreeuwden de Palermitanen en in de komende dagen doodden ze er niet minder dan 3000. Elders in Sicilië kwamen nog eens 3500 Fransen om het leven. Ook de vloot die Karel voorbereidde voor een kruistocht, werd vernietigd. Deze geweldsgolf staat bekend als de Siciliaanse Vespers.

Revolutie

De Sicilianen nodigden Peter van Aragón uit om zich aan te sluiten bij de strijd. Ook hij was bezig met de opbouw van een vloot voor een kruistocht, en daarmee verliet hij Barcelona. Na een omweg over Tunis, waardoor hij kon zeggen dat hij zijn verantwoordelijkheid als kruisvaarder serieus had genomen, ging Peter aan land in Trapani, het meest westelijke puntje van Sicilië.

Daarvandaan rukte hij op naar Palermo, waar hij vrijwel onmiddellijk als koning werd erkend en op zijn beurt de privileges garandeerde van de Siciliaanse steden. De snelheid van deze operatie suggereert dat ze van tevoren was georganiseerd.

[wordt vervolgd; dit was overigens het 6700ste stukje op deze blog]

#Aragón #ConstanceIIVanSicilië #EersteConcilieVanLyon #Etna #Frankrijk #FrederikII #Italië #KarelVanAnjou #KoenraadIV #Konradijn #LodewijkIXDeHeilige #malaria #ManfredVanSicilië #Napels #PeterIIIVanAragón #SiciliaanseVespers #Sicilië #Trapani #WillemIIVanHolland