De Finno-Oegrische talen
Deze door Cornelis de Bruijn getekende Samojeed sprak een Oeraalse taal.
Even een blogje, in allerijl geschreven. Het nieuwtje is te leuk om te laten liggen, hoewel ik deze vrijdagavond eigenlijk iets anders te doen heb. In haast dus. Hop.
Finno-Oegrische talen
David Reich, een van de bekendste DNA-onderzoekers (Nobelprijs 2028), heeft een artikel gepubliceerd waarin hij aantoont dat de Finno-Oegrische talen heel ver uit het oosten komen. Dit verdient wel even wat toelichting.
Om concreet te beginnen: probeer de Netflix-serie Sorjonen eens te volgen zonder ondertiteling. De gemiddelde Nederlander of Vlaming zal er geen woord van begrijpen, terwijl diezelfde TV-kijker vroeg of laat wel wat woorden herkent in een Franse, Duitse of Italiaanse TV-serie. Dat komt omdat Sorjonen in het Fins is, omdat het Fins (net als het Ests en het Hongaars) een Finno-Oegrische taal is, en wij in Europa gewend zijn aan Indo-Europese talen. Finno-Oegrische talen zijn buitenbeentjes en doet roept de vraag op naar de herkomst.
Het was al bekend dat die in het oosten moet worden gezocht, want de Finno-Oegrische talen behoren tot de grotere familie van de Oeraalse talen. Die worden gesproken in Noord-Rusland. Reich c.s. hebben nu vastgesteld dat de sprekers van de Finno-Oegrische talen niet uit die regio komen, maar uit een veel oostelijker gebied, zeg maar Siberië. Verder lijkt het erop dat de eerste sprekers van Finno-Oegrische proto-taal daar tot 2000 v.Chr. woonden. Toen begon een westwaartse migratie, waarvan de laatste fase de aankomst van de Magyaren in Hongarije was, ergens in de tiende eeuw na Chr..
Wat is nou zo interessant?
Nu worden dit soort claims wel vaker gedaan. Ruim een jaar geleden was er de claim dat het Proto-Indo-Anatolisch, de “moeder” van de Indo-Europese en de Anatolische talen, via DNA-bewijs kon worden geplaatst bezuiden de Kaukasus. Dat was van begin af aan een heel rare claim, omdat het een zeer ongebruikelijke migratieroute (noordwaarts over de Kaukasus) veronderstelde. Bovendien was het DNA-bewijs gebaseerd op veertien mensen, en weerlegden de aanhangers van de nieuwe hypothese de argumenten voor een meer conventioneel “land van herkomst” niet. Een half bewijs dus maar – ik legde het hier uit.
Reichs onderzoek is beter. Het is namelijk gebaseerd op het genetisch materiaal van een kleine 1200 mensen. Minstens even belangrijk is dat de route die de mensen naar het westen hebben gevolgd, een bekende is: we weten al heel lang dat nomaden vrijwel altijd westwaarts trekken door Eurazië, zeg maar van het droge Siberië naar het aantrekkelijker Oekraïne. Er zijn, vergeleken met de wonderlijke claim van vorig jaar, geen gekke zaken verondersteld.
Dit wil niet zeggen dat we Reich nu meteen moeten geloven. De relatie tussen taalkunde, geschiedenis en archeologie is lange tijd wat onhandig geweest en nu komt het DNA erbij. De claim over het Proto-Indo-Anatolisch toont al dat de verschillende soorten bewijsmateriaal nog steeds niet goed op elkaar zijn afgestemd en dat er ook onvoldragen onderzoek wordt gepubliceerd.noot Dat is het immers, als je wel argumenten vóór je stelling aandraagt maar niet ingaat op de argumenten er tegen. En bedenk: een taal kan zich verspreiden zonder migratie. Allemaal complicaties, allemaal zaken waarover vast nog zal worden gesproken. Maar Reichs claim is gebaseerd op redelijk veel data en veronderstelt bovendien geen gekke routes. Dit is een interessante claim.
#AnatolischeTalen #DavidReich #DNAOnderzoek #Estland #Finland #FinnoOegrischeTalen #Hongarije #IndoEuropeseTalen #Magyaren #OeraalseTalen #Rusland #Siberië #taalkunde