Vragen rond de jaarwisseling (3)

Net als vorig jaar gebruik ik de laatste blogjes van 2023 om uw vragen te beantwoorden. Gisteren behandelde ik vragen over de oude talen. Vandaag behandel ik acht andere vragen. Hier zijn de eerste vijf.

Was de Akropolis in Athene in de Oudheid ook de boomloze steenvlakte die hij nu schijnt te zijn?

Deze vraag legde ik voor aan Eric Moormann, die onlangs samen met Janric van Rookhuijzen een boek publiceerde over de Akropolis: De Akropolis van Athene. Geschiedenis van een mythisch icoon. Moormann bevestigde het: waarschijnlijk was er ook destijds al weinig vegetatie. Er is de beroemde put uit de Bronstijd om water op de berg te krijgen.

En er is natuurlijk een beroemde anekdote, te vinden bij Herodotos, dat de olijfboom die de godin Athena ooit aan haar stad had geschonken, niet kapot te krijgen was: de dag nadat de stad was geplunderd en de boom verbrand, was er alweer een nieuwe scheut.

Hoe betrouwbaar zijn de eerste tien boeken van Titus Livius?

Het is verstandig onderscheid te maken tussen boek één, dat de Koningstijd behandelt, de boeken twee tot en met vijf, waarin de vijfde eeuw aan de orde komt, en de volgende vijf boeken, die gaan over de periode na 386 v.Chr. Het eerste deel is grotendeels legendarisch, al ogen de regeringsdaden van de drie laatste koningen vrij plausibel. De boeken twee tot en met vijf documenteren een reeks oorlogen en interne conflicten (de “Standenstrijd”) en hoewel ze de vroege republiek vooral presenteren als succesvol, zien we duidelijk dat er problemen zijn. De slagvelden zijn bijvoorbeeld dicht bij huis – inclusief de Gallische aanval op de stad Rome in 387 of 386 v.Chr.

De boeken zes tot en met tien documenteren de slotfase van de Standenstrijd en de strijd om de beheersing van Midden-Italië. Er zijn nog altijd wonderverhalen, zoals het gekke verhaal over Marcus Curtius, en de Eerste Samnitische Oorlog is vermoedelijk geheel verzonnen. Dat gezegd zijnde: het patroon klopt grosso modo. De climax, de slag bij Sentinum in 295 v.Chr, gaat terug op Romes eerste geschiedschrijver, Fabius Pictor, die ooggetuigen kon interviewen. We zijn nu aanbeland in het volle licht van de geschiedenis – en helaas zijn de volgende tien boeken verloren.

Waarom wordt gedacht dat Rome op het hoogtepunt in de eerste eeuwen van de jaartelling rond de miljoen inwoners had? Had men in die tijd daar zelf ook een idee van?

Ik heb de materie hier behandeld. Men had enige statistieken ter beschikking.

Kun je iets vertellen over de Romeinse aanwezigheid op de Veluwe?

We weten van ijzerwinning ten westen van Apeldoorn en ijzerverwerking in Apeldoorn. Je kunt op de Asselse Heide nog steeds de putten vinden waar men klapperstenen dolf. Het erts zal naar Nijmegen zijn gebracht. Opgravingen uit de omgeving van Ede tonen wat van soort boerderijen er ook op de Veluwe geweest zullen zijn, maar die zijn niet in groten getale opgegraven. Ze zijn ook lastig te vinden. Ook kennen we Romeinse marskampen. Onlangs zijn nieuwe kampen ontdekt, lees maar.

Zeiden Romeinen echt “bij Jupiter”?

Ja zeker. Pro Iovem was onderdeel van een gangbare eedformule. Vergelijk het met ons “ik zweer je” als bekrachtiging van een bewering (“Ik zweer je dat ze dat zei, ze lachte er niet eens bij”).

Wordt zo meteen afgerond.

#Apeldoorn #Athene #EersteSamnitischeOorlog #ijzer #MarcusCurtius #marskamp #QuintusFabiusPictor #Sentinum #Standenstrijd #TitusLivius #Veluwe #vragen #vragenRondDeJaarwisseling

De Korè van Lyon

Kijk, dit is nou leuk. Tweemaal. Ik bedoel het bovenstaande beeld, dat ik vorige maand heb gefotografeerd in het Musée des Beaux-Arts in Lyon. Het stelt een vrouw voor en als u eens een boek over Griekse kunstgeschiedenis hebt gelezen, weet u dat kuntshistorici dit type standbeeld aanduiden als een korè, “meisje”. Archeologen moeten er honderden hebben gevonden, zoals ze ook honderden kouroi hebben gevonden, “jongens”. De meeste dateren uit de zesde eeuw v.Chr., en altijd zijn het staande figuren die je frontaal aankijken. Ze hebben altijd één voet iets naar voren; de jongens zijn naakt, de meisjes gekleed. Ze zijn vrij nauwkeurig te dateren aan de hand van de amandelogen, de glimlach en (bij de kouroi)  de klutsknieën. Dit meisje is uit steen gehouwen tussen 540 en 520 v.Chr. Ze heeft als offerande een duif in de hand.

Het eerste wat leuk is aan dit beeld, is dat het is gemaakt van een marmersoort die werd (en wordt) gewonnen bij Athene, en dat de wijze waarop de kunstenaar het lichaam heeft afgebeeld, eveneens duidt op een Atheens atelier. Maar Atheense korai dragen meestal een lange wollen peplos, terwijl deze korè een linnen chiton draagt. Dat kledingstuk was populair in de Griekse steden in het westen van het huidige Turkije; anders gezegd, we hebben een oosterse invloed.

Opvallend is bovendien dat ze een schouder onbedekt heeft, zoals bij een mantel. Dat zou een noordelijke invloed kunnen zijn. In elk geval was de kans heel klein dat een Atheense er zo bij heeft gelopen. In de achttiende eeuw was het beeld in Marseille, maar we weten niet hoe het er is gekomen.

Leuk ding twee: in 1936 publiceerde Humphry Payne (broer van de bekende astronome) zijn boek Archaic Marble Sculpture from the Acropolis, waarin hij erop wees dat het onderlichaam en de linkerschouder van de korè van Lyon nog altijd in Athene waren. Het museum in Lyon bezit afgietsels van de Atheense delen van het beeld, maar de kwaliteit is abominabel, en daarom stelt men alleen het bovenlichaam tentoon.

[Dit was het 497e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]

#Akropolis #Athene #chiton #duif #GriekseSculptuur #HumphryPayne #korè #peplos

Nerdism:
Historisches #Harnischfechten am WE. Da war ein sehr guter Fotograf, der als #Aktfotograf arbeitet, aber uns in #Rüstung fotografiert hat.
Er erzählte ein wenig aus seinem Schaffen:
"Dann hab ich für das Athene-Shooting einen griechischen Schild gebaut, weil man die nicht kaufen kann. Und dann brauchte ich noch eine Fibel. Shops gibt es viele, aber die führen alle nur römischen Schmuck. Ich kann doch meiner griechischen Göttin #Athene keine römische Fibel geben!"
Ein Aktfotograf. Groß.

Een meerkleurig grafpaneel

Dat de Oudheid veel kleurrijker is geweest dan oudheidkundigen haar voorstelden in de achttiende eeuw, veronderstel ik bekend. Anders had u vorig jaar maar naar de kleurrijke expositie in Tongeren moeten gaan. Meestal wordt de veelkleurigheid geïllustreerd aan de hand van sculptuur: reliëfs, standbeelden. Op steen zijn verfsporen redelijk goed herkenbaar, eventueel met ultraviolet of infrarood licht. Maar men beschilderde in de Oudheid ook andere materialen, zoals hout en terracotta.

Neem de afbeelding hierboven, die ergens rond 535 v.Chr. in Athene of omgeving is vervaardigd en nu is te zien in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. Het is een zogeheten grafpaneel, dus een afbeelding op een grafmonument, waar ook andere panelen op waren bevestigd. Die tonen mannen die de overledene de laatste eer bewijzen en de voorbereidingen van de begrafenisstoet. Omdat de afbeelding hierboven niet heel duidelijk is, is hieronder een moderne reconstructie.

We zien de overledene liggen op een bed; een vrouw in een rood gewaad, misschien de moeder, buigt zich naar het hoofd van de overledene. Rechts en links van de vrouw staan drie vrouwen die zich aan het haar trekken; twee kleiner afgebeelde vrouwen, kinderen of slavinnen, staan voor de baar. De vijf haartrekkers zijn natuurlijk klaagvrouwen. De twee vrouwen links zullen familie zijn: zussen, tantes of nichten van de overledene.

De kleuren zijn simpel: in zwart geschilderde mensen tegen een oranjerode achtergrond. Kunsthistorici noemen dit – u raadt het nooit – zwartfigurig. Bij een restauratie, nu een jaar of tien geleden, konden museummedewerkers sporen van witte verf terugvinden, zodat we weten dat de armen en gezichten blank waren. Ook allerlei details op de lijkbaar werden herkend, zodat de reconstructie veel levensechter is dan het origineel.

[Dit was het 483e voorwerp in mijn reeks museumstukken. Momenteel is de Week van de Klassieken. Het programma vindt u daar.]

#Athene #grafpaneel #GriekseKunst #kleur

📰 Protest in Athene wordt veldslag met politie

https://nieuwsjunkies.nl/artikel/102L

🕐 13:12 | RTL Nieuws
🔸 #Trein #Protest #Demonstratie #Griekenland #Athene

📰 Massale demonstratie in Athene loopt uit de hand: brandbommen naar politie gegooid

https://nieuwsjunkies.nl/artikel/102y

🕧 12:26 | NOS Video
🔸 #Trein #Demonstratie #Athene

Ilja Leonard Pfeijffer over de opmars der ‘Spartanen’: ‘De doodsklok luidt voor alles wat als softe, ontaarde waanzin wordt gezien’

'Mensen kiezen niet uit domheid voor fascisme, maar wel omdat ze geloven in de belofte van bevrijding die de conservatieve opstand belichaamt
Het is tijd om te beseffen dat dit een misvatting is'

https://www.demorgen.be/meningen/ilja-leonard-pfeijffer-over-de-opmars-der-spartanen-de-doodsklok-luidt-voor-alles-wat-als-softe-ontaarde-waanzin-wordt-gezien~bcb1cc1d/

Archive:
https://archive.is/Sf6iu#selection-1275.0-1275.131

#Trump #Musk #fascisme #Sparta #Athene #woke

#Athene is de stad van de geschiedenis en mythologie, maar ook van een bruisend leven met goede restaurants en gezellige bars. De juiste ingrediënten voor een heerlijke #stedentrip! Kijk voor #hotels, #vliegtickets en #aanbiedingen op onze website. https://www.reisdesk.nl/vakantie-griekenland/stedentrip-athene/

Perikles

Een blogjes over Perikles, waarom ook niet? Hij is een van de beroemdste Grieken aller tijden. Daarom weet u vermoedelijk wel dat hij lange tijd de dominantste politicus was in Athene, dat op zijn beurt de dominantste stadstaat was in wat tegenwoordig Griekenland heet. Dit laatste lijkt een wat omslachtige formulering (waarom zou ik het niet gewoon over Griekenland hebben?), maar ik vermoed dat als je rond 495 v.Chr., toen Perikles werd geboren, had gekeken wat de belangrijkste Griekse stadsstaat was, mensen Kyrene of Syracuse zouden hebben genoemd.

Delische Zeebond

Dat veranderde door de Perzische Oorlogen (480-476 v.Chr.). Of eigenlijk: doordat de Atheners bleken te beschikken over een zilverader, waardoor ze op initiatief van de politicus Themistokles een vloot bouwden, die van grote invloed bleek te zijn op het verloop van de oorlog. Ik ben niet overtuigd dat de zeeslag bij Salamis zo beslissend was als wel wordt aangenomen, en naarmate ik er langer over denk, ben ik er zelfs steeds minder van overtuigd, maar één ding staat vast: de Atheense vloot was cruciaal.

Toen duidelijk was dat de Perzen voorlopig niet terug zouden komen, trok Sparta zich uit de anti-Perzische coalitie terug, waarop Athene de hoofdrol opeiste. De coalitie, die bekendstaat als de Delische Zeebond, veranderde steeds meer in een Atheens imperium – en dat was een gevolg van het beleid van Perikles, die daarmee conflicten met Sparta riskeerde. Er waren politici die daar anders over dachten, zoals Kimon (de zoon van de Miltiades die de slag bij Marathon had gewonnen), maar Kimon was niet heel populair bij de Atheense bevolking. En in een democratie maakt dat wel uit. In 462 v.Chr. dwong Perikles zijn rivaal de stad tijdelijk te verlaten.

Vanaf toen was Perikles de belangrijkste politicus in Athene. Hij nam maatregelen om de democratie te versterken en beschouwde de opbrengsten uit de Delische Zeebond, die eigenlijk waren bedoeld voor de verdediging tegen de Perzen, als betaling aan Athene, dat ermee kon doen wat het wilde.

Imperium

Wat in feite gebeurde was dat Athene aanbood een vloot in de vaart te houden die iedereen die betaalde, zou beschermen tegen de Perzen. Omdat het tarief lager lag dan het zelf in de vaart houden van een vloot, was dit voor kleine stadstaten aantrekkelijk. Het betekende echter dat als zo’n kleinere stadstaat de Delische Zeebond wilde verlaten en Athene een vloot stuurde om die beslissing teniet te doen, zo’n stadstaat zelf geen schepen had, ja zelfs de Atheense vloot had helpen financieren.

Vanaf 451 werd Perikles ieder jaar herkozen als strategos (generaal). Dat gaf hem voldoende invloed om de volksvergadering te controleren. Hij wordt dan ook meestal afgebeeld als generaal, met een helm op z’n hoofd. Overigens een gebruikelijke wijze van afbeelden in de vijfde eeuw. Zijn populariteit zal ten dele gebaseerd zijn geweest op het feit dat hij de democratie versterkte, en deels op het feit dat hij stamde uit een aristocratische familie. Hij had al een zekere naamsbekendheid.

Wat ook een rol zal hebben gespeeld, is dat de oorlogen doorgaans succesvol verliepen, zodat de roeiers geld konden verdienen op de vloot en de soldaten terugkeerden met buit. Het grootste conflict was met Sparta en staat bekend als de Eerste Peloponnesische Oorlog (460-445); tegelijkertijd werd er nog gevochten tegen Perzië. Dat laatste conflict liep in 449 ten einde. Of er een officieel vredesverdrag was, is onder historici een bekende discussie. Feit is dat de Delische Zeebond hiermee feitelijk geen bestaansreden meer had, desondanks bleef bestaan, en dus definitief veranderde in een Atheens imperium. Steden die de alliantie wilden verlaten, werden gewelddadig gedwongen lid te blijven (bijvoorbeeld Samos).

De inkomsten uit het imperium werden op Perikles’ advies aangewend voor een grootscheeps bouwprogramma, waarvan het Parthenon het bekendste is. Ook het Erechtheion dateert uit deze jaren.

Problemen

Eind jaren 430 werden verschillende vrienden van Perikles beschuldigd van goddeloosheid, waarschijnlijk om indirect de machtige politicus zelf te treffen. Zijn vriend Anaxagoras, een filosoof, moest uit de stad vluchten; er gingen geruchten over Aspasia, Perikles’ geliefde; de beeldhouwer Feidias moest uitleggen hoe hij geld had uitgegeven dat bedoeld was voor het standbeeld van Athena dat hij had gemaakt voor het Parthenon. Men vertelde dat Perikles, die niet alle beschuldigingen kon pareren, daarom maar aanstuurde op de Archidamische Oorlog (431-421). Dit is waarschijnlijk niet waar, maar het suggereert dat Perikles in deze tijd kwetsbaar oogde.

In 431 brak die oorlog uit. Perikles’ strategie was Sparta uit te putten. Hij liet het platteland rond Athene evacueren, trok de bevolking terug achter de onneembare Lange Muren, en koos ervoor Sparta en zijn bondgenoten vanaf de zee aan te vallen. Dit beleid was extreem kostbaar en zou Athene in enkele jaren failliet hebben laten gaan. Perikles’ dood ten gevolge van de tyfusepidemie van 429 redde Athene. De weg was nu vrij voor politici die wel wisten hoe ze moesten begroten, zoals Kleon.

#ArchidamischeOorlog #AtheenseDemocratie #Athene #DelischeZeebond #EerstePeloponnesischeOorlog #Feidias #Kimon #LangeMuren #Perikles #zeeslagBijSalamis

Odysseus deed er tien jaar over om weer thuis te komen. Wij slechts vijf dagen. En wij kwamen dan wel geen cyclopsen of nimfen tegen, maar toch zijn er parallellen te trekken. Ten minste, zo lees ik in mijn boekje over Griekse Mythologie.

It is the story of the fervent desire of a man to return to his country, but also of his desire to journey and to discover new places.

Greek Mythology

Op […]

https://janvandenberg.blog/athene-dag-5-%cf%89/

#Athene #Reizen #Travels

Tijdens de aanleg van een aardgasnetwerk in de wijk Akropolis in #Athene zijn een 'onthoofd' antiek wit #marmeren #beeld en andere voorwerpen uit de #Romeinse tijd ontdekt.
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20241210_96332641

Lycië tussen Athene en Perzië

[Dit is het derde van vijf korte blogjes over Lycië; het eerste was hier.]

Ik liet u in het vorige blogje achter met de Perzische verovering van Lycië (landkaart), rond het midden van de zesde eeuw v.Chr. Na Xerxes’ mislukte expeditie naar Griekenland maakten de Griekse steden in Azië zich onafhankelijk, en ook enkele Karische en Lycische havensteden sloten zich aan bij de nieuwe Atheense alliantie, die was gericht tegen Perzië en Sparta.

Dit suggereert dat deze Lyciërs ongelukkig waren met de Perzische heerschappij, maar het is ook mogelijk dat een Atheens leger hun tot overgave heeft gedwongen. We weten zeker dat de Atheense admiraal Kimon rond 468 v.Chr. in de regio actief is geweest; ik blogde al eens over de slag bij Eurymedon. Er moeten echter meer soortgelijke expedities zijn geweest, die we niet kennen doordat we zo weinig bronnen hebben.

Hoe dat ook zij, de Griekse cultuur beïnvloedde de Lycische. De nederzettingen op de diverse heuvels begonnen er steeds meer uit te zien als stadjes; de bouwers van de rotsgraven imiteerden de Griekse architectuur; veel teksten werden geschreven in twee talen. De Grieken raakten steeds meer geïnteresseerd in Lycië, maar er bleven allerlei misverstanden. Herodotos zegt bijvoorbeeld dat de Lyciërs het belangrijker vonden iemands moeder te kennen dan zijn vader. Dat blijkt niet uit de inscripties die we over hebben.noot Herodotos, Historiën 1.173.

Tijdens de Archidamische Oorlog (431-421) verloren de Atheners grip op hun imperium, herwon Lycië zijn onafhankelijkheid, en verloor die onvermijdelijk weer aan Perzië. De Perzische bondgenoot Xanthos was in deze tijd in staat zijn macht uit te breiden en het nabijgelegen Telmessos te veroveren.

Er waren echter volop mensen die terug wilden naar samenwerking met Athene of volledige onafhankelijkheid. Een van hun leiders was Perikles van Limyra, die zich rond 400 v.Chr. in het oostelijke deel van Lycië aandiende als “koning van Lycië”. Hij breidde zijn macht uit naar het westen, versloeg een prins genaamd Arttumpara (de Lycische vorm van het Perzische Artembares), nam Telmessos in en maakte een einde aan de heerschappij van Xanthos.

Na de zogeheten Opstand van de Satrapen (367-362) vinden we Lycië weer onder Perzisch gezag, zoals duidelijk blijkt uit de Xanthos-trilingue, een drietalige inscriptie de duidelijk maakt wie de macht had. De Lyciërs vielen nu onder Maussolos, de satraap van Karië. Hij gold als vriend van de Grieken, waaruit weer eens blijkt dat Perzische politieke controle Griekse culturele invloed niet uitsloot.

[wordt vervolgd]

#ArchidamischeOorlog #Athene #Eurymedon #Faselis #HerodotosVanHalikarnassos #Karië #Kimon #Lycië #Maussolos #Myra #PeriklesVanLimyra #Sparta #Telmessos #Xanthos #Xerxes

@ErikJonker gecoördineerd terrorisme van de kant van #israel die beruchte voetbalhooligans inzet om Europa te provoceren. #athene #amsterdam

Het eerste regeringsjaar van Alexander

Ik heb de afgelopen maanden een paar keer geblogd over het eerste regeringsjaar van Alexander de Grote. Hij kwam aan de macht na de moord op zijn vader, Filippos II, en toonde vervolgens aan de bewoners van Thracië, Illyrië en Griekenland dat hij als generaal even snel en gewelddadig was. Misschien nog wel gevaarlijker: Alexander maakte Thebe vrijwel volledig met de grond gelijk, iets wat Filippos vermoedelijk nooit zo hebben gedaan.

Athene

Na de ondergang van Thebe leek het alsof de Grieken nooit aan opstand hadden gedacht. De Grieks-Romeinse geschiedschrijver Arrianus beschrijft de stemming in Athene:

Het volk kwam in vergadering bijeen en op voorstel van Demades werden tien Atheense burgers, van wie bekend was dat ze op zeer goede voet stonden met Alexander, gekozen en als gezanten naar hem toe gezonden om hem te laten weten – wel een beetje laat – dat het Atheense volk zich verheugde dat hij behouden uit het land van de Illyriërs en Triballiërs was teruggekeerd en dat hij de Thebanen had gestraft voor hun opstandigheid.noot Arrianus, Anabasis 1.10.3; vert. Simone Mooij.

Alexander nam deze felicitaties welwillend in ontvangst maar eiste tegelijk de uitlevering van de democratische leider Demosthenes en negen anderen die hij “verantwoordelijk hield voor het beledigend gedrag tegenover hemzelf en Filippos bij diens dood”. Toen de Atheners dat weigerden, zag hij er verder maar van af. Zolang Athene een vloot had en kon rekenen op Perzische steun, was een belegering onbegonnen werk en er waren belangrijker zaken dan de uitlevering van Demosthenes en zijn kompanen – bijvoorbeeld dat het leger dat Filippos naar Azië vooruit had gezonden, inmiddels grote moeilijkheden ondervond.

Het werd tijd serieus werk te maken van de oorlog met Perzië. Daarom keerde Alexander terug naar Macedonië en begon hij met de voorbereidingen van de overzeese expeditie.

Balans

Hij was nu een jaar aan de macht en had drie volledige campagnes afgerond. Daarbij had hij vrijwel elk aspect van het krijgsbedrijf te land beoefend: hij had drie veldslagen gewonnen, had stormenderhand een bergpas veroverd, had nachtelijke gevechten gevoerd, was een grote rivier overgestoken, had vechtend een leger teruggetrokken en had minstens twee nederzettingen ingenomen door middel van een bestorming. Zijn positie als vorst van Macedonië en leider van de Korinthische Bond was inmiddels onomstreden.

Hij had bovendien de oppositie thuis het zwijgen opgelegd en de loyaliteit van het leger verworven, de Thrakische, Triballische, Getische en Illyrische barbaren getoond met wie ze te maken hadden, en de Grieken duidelijk gemaakt wat de consequenties waren als ze niet toegewijd deden wat de leider van de Korinthische Bond van hen vroeg. Het eerste regeringsjaar was vervuld geweest van bloedvergieten, maar hij had zijn thuisbasis veiliggesteld en kon nu vertrekken naar het oosten.

Leren van fouten

Alexander had bewezen als aanvoerder de gelijke van zijn vader te zijn en op dezelfde wijze oorlog te kunnen voeren. Hij was in staat zeer snel op te trekken en vijanden compleet te overrompelen. Bij Pellion was hij zelfs té snel geweest, maar hij had er tevens blijk van gegeven te beschikken over de belangrijkste generaalskwaliteit die er is: het vermogen te leren van zijn eigen fouten. Vóór hij Thebe liet bestormen, laste hij een pauze in. Alles duidde erop dat Alexander minstens evenveel aanleg had voor het krijgsbedrijf als Filippos.

Als hij in de winter van 335/334 was overleden, zouden zijn tijdgenoten hem hebben herdacht als evenknie van zijn vader, en zouden ze zich hebben afgevraagd wat hij had bereikt als hij het plan zou hebben uitgevoerd Perzië aan te vallen. Maar niemand zou zich hebben kunnen voorstellen dat Alexander binnen negen jaar aan de oevers van de Indus zou staan.

Daarover een andere keer meer.

#AlexanderDeGrote #Arrianus #Athene #DemosthenesRedenaar_ #FilipposII #KorinthischeBond

Perzisch Lydië

In het vorige blogje vertelde ik over het ontstaan, de bloei en de ondergang van het IJzertijdkoninkrijk Lydië. Rond het midden van de zesde eeuw had de Perzische koning Cyrus de Grote het onderworpen. De eerste door hem aangewezen gouverneur werd geconfronteerd met een opstand, die echter werd onderdrukt. Vanaf nu was Lydië een Perzische satrapie, wat een duur woord is voor een grote provincie. Misschien moeten we de gouverneurs, de satrapen, wel aanduiden als onderkoningen. De nieuwe heersers verbeterden de zogeheten Koninklijke Weg die Sardes en Gordion verbond met de hoofdsteden van het Perzische Rijk: Sousa, Persepolis en Pasargadai.

Oroitos

De generaal die de Lydische opstand onderdrukte, een zeker Harpagos, lijkt vrij lang over het westen van Anatolie geregeerd te hebben. Nog lang daarna claimde een lokale dynastie in Lycië, het zuidwesten van het huidige Turkije, van Harpagos af te stammen. Zulke claims zijn weleens waar gebleken. Wat de waarheid ook zij, toen Cyrus in 530 v.Chr. overleed, was de hoogste bestuurde in Lydië een satraap genaamd Oroitos.

Tijdens de regering van Cyrus’ zoon en opvolger Kambyses (r.530-522) beheerde Oroitos westelijk Anatolië. Een verantwoordelijke positie, want de koning zelf was bezig met een oorlog in Egypte, dat hij annexeerde. In de chaotische periode na de dood van Kambyses veroverde Oroitos het Griekse eiland Samos. De lokale heerser, Polykrates, was een bondgenoot geweest van Egypte en dat bekocht hij met de dood.

Oroitos heeft vermoedelijk gewoon zijn plicht gedaan, maar met de annexatie van Samos was hij gevaarlijk machtig. Hij beheerde immers én het goud van Lydië én de vloot van Samos. Dat maakte hem tot een potentiële bedreiging van Kambyses’ opvolger Darius de Grote (r.522-486). Een moordenaar ruimde het probleem op. De satrapie kwam uiteindelijk in 513 v.Chr. in handen van Darius’ jongere broer Artafernes.

Cultuurcontact

Ten westen van Lydië lagen enkele grote Griekse havensteden, talloze Griekse eilanden en het Griekse vasteland. Dat betekende dat Lydië in de frontlijn lag toen de Griekse havensteden in 499 v.Chr. in opstand kwamen tegen de Perzen (de zogeheten Ionische Opstand). De Grieken plunderden de benedenstad van Sardes en hielden het, toen koning Darius eenmaal legers had gestuurd, nog vijf jaar vol. Artafernes verraste de Griekse wereld vervolgens door zijn milde behandeling van de verslagen rebellen, maar het lijkt er ook op dat rijke Perzische aristocraten allerlei geconfisqueerde landgoederen in handen hebben gekregen.

Er woonden al veel Iraniërs in Lydië, bijvoorbeeld als gedemobiliseerde soldaten. Er zijn legio aanwijzingen voor de verering van oosterse goden (bijvoorbeeld Anahita) en de “Iranificatie” van de oude Lydische goden. Zo stond de priester van de moedergodin Artimus/Artemis in Efese nog eeuwen bekend met de Perzische titel megabyxus, “degene die is vrijgemaakt voor de cultus van de god”, terwijl de bewoners van deze satrapie de Lydische god Pldans gelijkstelden aan de Perzische Ahuramazda – en ook aan de Griekse Apollo, want het was een smeltkroes van culturen.

Lydië bleef een frontlijngebied, want het was de vanzelfsprekende Perzische basis tijdens de militaire expedities die in 492, 490 en 480-479 plaatsvonden naar het westen. De eerste eindigde met de onderwerping van Macedonië, de tweede met verovering van Delos en het debacle bij Marathon, en de derde… het gangbare beeld is dat de Grieken de Perzen versloegen bij de zeeslag bij Salamis, maar de werkelijkheid is genuanceerder. Ik blogde er al eens over, namelijk hier, en laat de materie nu rusten. Feit is dat de Grieken uit het moederland de Griekse havensteden in Anatolië veroverden en dat de satraap van Lydië er weinig meer te zeggen had.

Lydië en Athene

Over het Lydië van de vier decennia na 480 is weinig bekend. De meeste Griekse bronnen zijn gericht op Athene, dat door een cordon sanitaire van Griekse havensteden in Azië was afgeschermd van Lydië en er weinig mee van doen had. Pas in 440 lezen we weer over Lydië, toen de satraap Pissouthnes probeerde het eiland Samos te heroveren, dat in opstand was gekomen tegen Athene. Het liep op niets uit. Toen Athene een decennium later verzeild raakte in de Archidamische Oorlog tegen Sparta (431-421 v.Chr.), probeerde Pissouthnes zijn invloed uit te breiden door vrijwel elke opstandige lidstaat van de Atheense alliantie, zoals Kolofon en Lesbos, te ondersteunen.

In 420 kwam Pissouthnes zelf in opstand tegen koning Darius II Nothos. We weten niet waarom. De koning stuurde een edelman genaamd Tissafernes naar Lydië, die hem uit de weg ruimde en als satraap opvolgde. Gedurende zijn eerste jaren in functie moest hij echter vechten tegen Pissouthnes’ zoon Amorges, die de opstand van zijn vader voortzette met hulp uit Athene.

Het was deze Atheense interventie in Lydië die koning Darius deed besluiten Sparta te steunen in de Dekeleïsche of Ionische Oorlog (413-404). De onderhandelingen werden gevoerd door zijn zoon Cyrus, die later eveneens in opstand kwam. Sparta stemde ermee in de Griekse havensteden in westelijk Klein-Azië niet te beschermen als Perzië zich er meester van maakte en kreeg in ruil de gevraagde steun tegen Athene.

De vierde eeuw

Sparta versloeg Athene en achtte zich, nu het de leider van de Griekse wereld was, aan zijn stand verplicht in te grijpen in Azië. Dit was in feite niet de afspraak, maar koning Darius was dood en de nieuwe koning, Artaxerxes II Mnemon, had andere zaken aan zijn hoofd: zijn broer Cyrus rukte tegen hem op. Ik blogde daar al eens over. De Spartaanse koning Agesilaos intervenieerde dus in Lydië. Een door de Perzen gesubsidieerde anti-Spartaanse coalitie dwong hem terug te keren (de Korinthische Oorlog).

De volgende ons bekende satraap was Autofradates, een loyale dienaar van Artaxerxes toen die werd geconfronteerd met een reeks opstanden in het westen. Weer een andere satraap was Spithridates, die om het leven kwam toen de Macedonische koning Alexander in het voorjaar van 334 een inval deed in Klein-Azië. In de zomer van dat jaar gaf Sardes zich over. Voortaan werd Lydië bestuurd door Griekstalige gouverneurs, eerst als onderdeel van het rijk van Alexander, later door zijn opvolgers, nog later als onderdeel van het Seleukidische Rijk.

Doordat de vorsten vaak direct zaken deden met de steden, raakte de bestuurslaag waar Lydië bij hoorde, de satrapieën dus, grotendeels achterhaald. Van Lydië vernemen we weinig meer, maar het bleef toch bestaan als het kerngebied van het latere Pergameense Rijk en de – nog latere – Romeinse provincie Asia.

#AgesilaosII #Ahuramazda #AlexanderDeGrote #Amorges #Anahita #ArchidamischeOorlog #ArtafernesI #ArtaxerxesIIMnemon #ArtemisVanEfese #Asia #Athene #Autofradates #CyrusDeGrote #CyrusDeJongere #DariusIDeGrote #DariusIINothos #DekeleïscheOorlog #Efese #Gordion #Harpagos #IonischeOorlog #IonischeOpstand #KambysesII #Kolofon #KoninklijkeWeg #KorinthischeOorlog #Lesbos #Lydië #Marathon #Oroitos #Pissouthnes #Pldans #PolykratesVanSamos #Samos #Sardes #satrapie #SeleukidischeRijk #Sparta #Spithridates #Tissafernes #zeeslagBijSalamis

[07:01] Volleybalsters Sneek hebben niets te vrezen van Faeröerse debutant en kunnen de tickets voor Athene bestellen. 'Het had wel wat strakker gemogen'

De volleybalsters van Friso Sneek kunnen de tickets en hotelkamers voor de trip naar Athene gaan boeken. Op het Europese podium wacht nog wel de uitwedstrijd op de Faeröer, maar dat mag gezien het flinke krachtsverschil in de eerste ontmoeting geen probleem zijn. Zonder groots te spelen, was de landskampioen in iets meer dan een uur klaar met Fleyr Tórshavn: 3-0 via 25-9, 25-17, 25-17.

https://www.lc.nl/sport/Sneek-heeft-niets-te-vrezen-van-Faer%C3%B6erse-debutant-29241781.html

#Friso #Athene #Europese #Faeröer #eerste #FleyrTórshavn #3_0 #25_9 #25_17

#Lieblingsviertel: Trotz ihres idyllischen Standorts blickt die #Statue der #Athene mit majestätischem Ernst auf die Besucher der #Karlshöhe herab. Der Athene-Brunnen ist ein wahres Juwel unter den zahlreichen Kunstwerken im öffentlichen Raum #Stuttgarts.
➡️ www.lieblingsviertel-stuttgart.de

𝗭𝗼 𝗼𝗻𝘁𝘄𝗶𝗸𝗸𝗲𝗹𝗲𝗻 𝗱𝗲 𝗯𝗼𝘀𝗯𝗿𝗮𝗻𝗱𝗲𝗻 𝘇𝗶𝗰𝗵 𝗿𝗼𝗻𝗱 𝗔𝘁𝗵𝗲𝗻𝗲 𝗲𝗻 𝘇𝗼 (𝗻𝗶𝗲𝘁) 𝘁𝗼𝗲𝗿𝗲𝗶𝗸𝗲𝗻𝗱 𝗶𝘀 𝗱𝗲 𝗯𝗿𝗮𝗻𝗱𝘄𝗲𝗲𝗿

Hoewel Griekenland al de hele - uitzonderlijk hete - zomer kampt met bosbranden, heeft het land sinds zondagmiddag te maken met de ergste bosbrand van het jaar. Brandweerlieden proberen het vuur uit alle macht te bedwingen, maar de vlammen blijven om...

https://www.rtl.nl/nieuws/artikel/5465611/brand-griekenland-heetste-zomer-vuur-brandweer-vakantie

#bosbranden #Athene #brandweer

Grote #natuurbrand bij #Athene, rookwolken boven Griekse hoofdstad https://nos.nl/l/2532938